Radziecka inwazja na Afganistan skłoniła USA do opracowania nowej strategii obrony swoich interesów na Bliskim Wschodzie. Jimmy Carter ogłosił tę strategię w swoim orędziu z 23 stycznia 1980 roku. Doktryna Cartera zakłada że „jakakolwiek próba przejęcia kontroli w rejonie Zatoki Perskiej będzie naruszeniem interesów bezpieczeństwa USA i będzie odpierana wszelkimi siłami„. Doprowadziło to do zwiększenia militarnej obecności wojsk USA w rejonie Zatoki Perskiej oraz Oceanu Indyjskiego oraz utworzeniem sił szybkiego reagowania.
Handel prowadzony ze Związkiem Radzieckim w celu zmniejszenia napięć został zakończony. Przede wszystkim handel żywnością oraz zbożem. Prezydent Carter wezwał do bojkotu letnich Igrzysk Olimpijskich w Moskwie, które odbyły się w 1980 roku, przez państwa Zachodnie. Ponad 50 reprezentacji krajowych nie pojechało na Igrzyska. Związek Radziecki poniósł ogromne straty finansowe wynikające z modernizacji oraz rozbudowy infrastruktury.
Doktryna Cartera jest rozwinięciem Doktryny Eisenhowera z 1957 roku. Interwencja zbrojna w Afganistanie była postrzegana przez Stany Zjednoczone jako możliwe pierwsze posunięcie w kierunku zajęcia surowców energetycznych.
Podejrzenia te były słuszne ponieważ w 1979 roku w Iranie został obalony reżim proamerykańskiego Mohammada Rezhy Pahlawiego, a stosunek społeczeństwa do zamorskiego przyjaciela wśród społeczeństwa był diametralnie inny niż Pahlawiego (artykuł Iranie). Został obalony właśnie przez fundamentalistów pod przywództwem ajatollaha Ruhollaha Chomejniego. Oznaczało to utratę kluczowego sojusznika w regionie. W 1978 roku do władzy w Iraku doszedł Saddam Hussein. W 1981 roku CIA dostała upoważnienie do obalenia Mu’ammar al-Kaddafiego
Z tą Doktryną wiązała się także wsparcie militarne dla Arabii Saudyjskiej, Egiptu oraz Izraela.
OPERACJA CYCLONE
Jest to kryptonim programu stworzonego przez CIA, który wspierał afgańskich mudżahedinów w walce z wojskami sowieckimi w Afganistanie. Odpowiedzialny za ten program był oficer CIA Michael G. Vickers. Była to jedna z najbardziej kosztownych operacji, a zarazem najdłuższą operacją. Amerykanie wspierali i szkolili Mudżahedinów poprzez Pakistański wywiad Inter-Services Intelligence (ISI) oraz wykorzystując terytorium Pakistanu w ramach Operacji „Cyclone”. W roku 1980 na operację kongres USA przeznaczał niewiele ponad 5 mln USD, a w 1987 roku – aż 630 mln USD. Kluczową postacią tych negocjacji był kongresmen Charlie Wilson oraz William Casey.
Z równym zapałem w szkolenie Mudżahedinów udzielali się Saudyjczycy. W dostawy broni angażowali się Chińczycy, Egipcjanie oraz Brytyjczycy . Stany Zjednoczone nie chciały angażować się bezpośrednio ze względu na Wojnę w Wietnamie . Nowy prezydent – Ronald Reagan wprowadził tzw. Doktrynę Reagana, która była skupiona na walce z komunizmem i wspieraniem antykomunistycznym powstańcom takimi jak CONTRAS w Nikaragui, UNITA w Angoli czy Solidarność w Polsce. Dodatkowym utwierdzeniem siły tej doktryny było umocnienie sił Stanów Zjednoczonych w ramach NATO, modernizacja systemów informatycznych oraz militarnych Sojuszu Północnoatlantyckiego. Do tego czasu CIA oraz ISI wyszkoliły ponad 100 000 bojowników islamskich, którzy przybywali na te szkolenia z różnych regionów świata islamskiego . Liderem ruchu oporu był Gulbuddin Hakmatjar, który był mocno finansowany przez Amerykanów. Jednocześnie posiadał bliskie powiązania z powstającą Al-Kaidą oraz Osamą bin Ladenem.
Zacznijmy jednak od początku. Kto był pomysłodawcą tej operacji? Był nim doradca ds. Bezpieczeństwa Zbigniew Brzeziński. Proponował Carterowi by amerykanie pomagali mudżahedinom, co wplątałoby ZSRR w kosztowny konflikt. Pośrednikiem w finansowaniu oraz dostarczaniu broni miało odbywać się za pomocą pakistańskiego wywiadu ISI oraz brytyjskiego MI6. Przewidywano także szkolenie mudżahedinów na terenie Pakistanu przez oficerów CIA.
Brzeziński chciał wykorzystać nastroje fundamentalistów islamskich, którzy byli przeciwni wprowadzonym reformom (o których jest mowa tutaj). Pod pretekstem „świętej wojny” chciał zachęcić społeczeństwo muzułmańskie do walki z Afgańskim rządem oraz Sowietami.
W 1980 roku urząd prezydencki objął Ronald Reagan, który kontynuował politykę poprzednika, a nawet rozszerzając jego doktrynę towrząc własną – Doktrynę Reagana. Była skupiona na walce z komunizmem (więcej o Doktrynie Reagana tutaj).
FINANSOWANIE I PRZEBIEG OPERACJI CYCLONE
Afganistan otrzymał dwa pakiety pomocy gospodarczej oraz wojskowej od USA. Pierwszy pakiet wynosił 3,2 miliarda dolarów zaś drugi 1,2 miliarda dolarów. Również Stany Zjednoczone sprzedały Afganistanowi 40 samolotów typu F-16.
Lobbingu ze strony amerykańskich polityków i urzędników takich jak Charles Wilson, Fred Ikle oraz Wilian Casey spowodował wzrost finansowania konfliktu przez USA.
Początkowo to Sowieci przejęli inicjatywę w konflikcie. Po udanej operacji „Sztorm 333″ przeprowadzonego przez Specnaz obsadzili na czele państwa Babraka Karmala. Sowieci weszli do kraju ciężkim sprzętem, który początkowo siał postrach u radykalnych islamistów. W szczególności śmigłowce szturmowe Mi-24.
Prowadzące na terenie Pakistanu tajne szkolenia CIA wyposażała rebeliantów w nowoczesną broń amerykańskiej produkcji rozpoczęły się w 1985 roku po podpisaniu Dyrektywy 166 w marcu 1985 roku. Amerykanie „przejęli” dowództwo, wskazując rebeliantom jak, kiedy i gdzie zaatakować ważne przyczółki zajęte przez sowietów. Coraz śmielej działająca agencja wywiadowcza zaczęła niepokoić Waszyngton ponieważ operacja „zza kulis” mogła przerodzić się w otwarty konflikt z ZSRR. Z tego powodu administracja Reagana zablokowała transfer zdjęć satelitarnych do Pakistanu wskazujące potencjalne cele.
Trzeba przyznać w ogromnej mierze program opierał się na pakistańskich służbach wojskowych (ISI), który jak już wiemy przerzucał broń, finanse oraz wraz z CIA szkolił mudżahedinów. Razem obie służby wyszkoliły ponad 100,000 powstańców w ciągu trwania konfliktu. Również z innych państw islamskich zgłaszali się bojownicy dobrowolnie oddając się na szkolenia.
Dzięki tej współpracy oraz pojawieniu się przenośnych wyrzutni rakiet typu Stinger w rękach mudżahedinów od 1985 roku strącono 235 samolotów oraz śmigłowców. Pamiętajmy także że także afgańskie stronnictwa polityczno-militarne połączyły w 1985 roku siły tworząc tzw. Sojusz siedmiu.
INNE ASPEKTY WYGRANEJ USA NAD ZSRR W AFGANISTANIE
Amerykanie wiedzieli, że Sowieci wykradają ich technologie. Szpiegami w ich szeregach była sowiecka grupa zwana Linia X . Grupa ta współpracowała z najważniejszymi wywiadami Europy Wschodniej i wykradała amerykańską wiedzę specjalistyczną. Amerykanie zdali sobie z tego sprawę dopiero w latach 80’ XX wieku. Rozpoczęli podsuwać radzieckim szpiegom technologie z opóźnioną wadą, co przyczyniło się do wielkich strat oraz inwestowania w chybione projekty . Jednocześnie Amerykanie w zmowie z Arabią Saudyjską doprowadzili do nadwyżki podaży na rynku energetycznym ropy naftowej, co spowodowało ogromny spadek cen tego surowca z poziomu 35 USD/baryłka do około 12 USD/baryłka.
Zmagający się z problemami gospodarczymi Związek Radziecki postanowił stopniowo zmniejszać zaangażowanie swojego kraju w konflikt w Afganistanie począwszy od roku 1985.
Ten kosztowny konflikt mocno nadszarpnął gospodarkę radziecką, finanse, a przede wszystkim nastroje wśród społeczeństwa. Konflikt zabrał życie około 1,5 miliona ludności cywilnej Afgańczyków oraz około 120 tysięcy żołnierzy sowieckich, około 45 tysięcy Afgańskich żołnierzy oraz ponad 230 tysięcy mudżahedinów.
Połączenie strat finansowych poprzez inwestowanie w nieprzydatne projekty i technologie, spadek cen ropy naftowej, coraz bardziej kosztowniejsza Wojna w Afganistanie, problemy gospodarcze w Związku Radzieckim oraz krajach Bloku Warszawskiego zależnych od subsydiów Moskwy doprowadziły do podpisania porozumienia kończącego wojnę.
14 kwietnia 1988 roku w Genewie USA, Afganistan, Pakistan oraz ZSRR podpisały porozumienie w sprawie stabilizacji sytuacji w Afganistanie zgodnie z którym 15 maja 1988 roku Moskwa zaczęła wycofywać swoje wojska. Oficjalnie zakończono tę procedurę 15 lutego 1989 roku. Co ciekawe gdy wszystkie wycofujące się oddziały Związku Radzieckiego wracały do swojego kraju żaden z oddziałów nie oddał strzału do swoich dawnych wrogów oraz tak samo wyglądało to ze strony mudżahedinów. Wycofujące się wojska nie oddały żadnego strzału w stronę ich niedawnych wrogów, taka sama reakcja była po drugiej stronie
Był to jednocześnie ogromny sukces wywiadu amerykańskiego oraz fatalne rozwiązanie na budowę swojej strefy wpływów w Afganistanie. Z końcem wojny także wycofali znaczną część wojsk koalicyjnych oraz zaprzestano dalsze finansowanie rozwoju gospodarczego Afganistanu, który był uzależniony od współpracy ze Stanami Zjednoczonymi.
Jakie były następstwa tego konfliktu? Czym skutkowało finansowanie USA tej wojny? Jakie ma przełożenie ten konflikt na obecną sytuację w Syrii oraz na Bliskim Wschodzie oraz moją opinie poznacie Państwo niebawem.
Kolejny artykuł: Następstwa wojny w Afganistanie. Powstanie dzisiejszych stron konfliktu w Syrii
Historyczny ambasador
Wspieraj blog na:
Artykuł jest uzupełniony danymi z pracy licencjackiej autora bloga.
