Turcja, spadkobierca dorobku Imperium Osmańskiego. Państwo, które postawiło na innowacyjność, dyplomację oraz postęp. Cofnijmy się do burzliwego początku XX wieku i przeanalizujmy co się w historii Turcji wydarzyło i czy ma to swoje zastosowanie do dzisiejszej polityki.
WOJNA KRYMSKA
Wojna toczyła się w latach 1853-1856. Carska Rosja wypowiedziała wojnę Imperium Osmańskiemu tłumacząc swoje działania zwierzchnictwem nad świętymi miejscami prawosławia oraz chronienia wszystkich prawosławnych obywateli na terenie osmańskim, co de facto zrobiłoby z późniejszej Turcji carskiego wasala.
Sułtan Abdülmecid I oczywiście odrzucił „propozycje” oddania świętych miejsc prawosławnych Rosji. Uzyskując negatywną odpowiedź, wojska rosyjskie wkroczyły do księstw naddunajskich Wołoskiego i Mołdawii.
Rosja chciała rozszerzać swoje granice w stronę basenu Morza Śródziemnego zdobywając Konstantynopol, ważny ośrodek kultu prawosławia, a także ze względu na historyczne znaczenie połączenia więzi pomiędzy Rosją a Bizancjum. Także była zainteresowana rozszerzeniem granic w stronę Zatoki Perskiej oraz Oceanu Indyjskiego. Jak zawsze, w sprzeczności z interesami Rosji pozostawało Imperium Brytyjskie, które interesowało kontrola szlaków handlowych na terytoriach Zatoki Perskiej i Oceanu Indyjskiego. Francuzów natomiast interesował Bliski Wschód. Oba kraje poparły rządy Sułtana i sprzeciwiły się rozbiorowi osłabionego Imperium interweniując przeciwko wojskom carskim. Musieli interweniować ponieważ Imperium Rosyjskie pod swoim berłem miałoby za dużo terytoriów i stanowiłoby ogromne zagrożenie dla prowadzenia interesów państw zachodnich, na wzgląd czysto ekonomiczny a także terytorialny ponieważ Rosja otoczyłaby Morze Czarne mając je „na wyłączność” i kontrolując jeden z kluczowych światowych punktów handlowych – Konstantynopol.
Wygrana wojna przez Imperium Osmańskie (z wielką pomocą Brytyjczyków oraz Francuzów) i podpisanie upokarzających traktatów pokojowych dla Rosji, pozbawiły ją Floty Czarnomorskiej oraz pokazało jak bardzo zacofany jest kraj pod każdym względem – logistycznym, militarnym i gospodarczym. Rosjanie musieli odstąpić cześć Besarabii, a Morze Czarne pozostawało neutralne. Wojna pokazała, że Wielka Brytania jest światowym mocarstwem, która dzięki wprowadzeniu nowych technik i nowych technologii militarnych utwierdziła Pax Britannica na świecie.
BAŁKAŃSKIE PROBLEMY PRZYCZYNĄ UPADKU IMPERIUM
Coraz większy rozpad wewnętrzny kraju Osmańskiego doprowadził do obalenia Sułtana Abdülaziza w 1876 roku pod wpływem rewolty dokonanej przez rosnący w siłę ruch młodoosman, którzy byli zwolennikami ustroju konstytucyjnego. Pod koniec lat 60tych XIX wieku zaczęły pojawiać się reformy. Nowy władca Abdülhamid II pod naciskami nadał konstytucje. Stworzył również parlament, który wkrótce rozwiązał i represjonował nowopowstały ruch młodoosman. W ten sam rok wybuchła wojna z Serbią, która wciągnęła inne państwa bałkańskie w walkę o niepodległość swoich narodów. Z pomocą przyszła Rosja (w 1876 roku), która pragnęła odzyskać swoje terytoria a także je powiększyć.
Dzięki pomocy Rosji, w ramach traktatów pokojowych podczas tzw. Kongresu Berlińskiego z 1878 roku, powstało Księstwo Bułgarii, Rumunia, Serbia i Czarnogóra rozrosły się o kolejne terytoria a Rosja wzbogaciła o Besarabię oraz ziemie zakaukaskie. W 1881 roku Francja zdobyła Tunis a w kolejnym Wielka Brytania zajęła Egipt.
Na początku lat 90tych XIX wieku ormiańska mniejszość narodowa (około 2,5 mln) wyczuwając chwile słabości przeżywane przez Imperium Osmańskie i widząc zapędy Rosji na zdobycie Konstantynopola, zaczęła domagać się autonomii.
Sułtan Abdülhamid II wyciągnął wnioski w jaki sposób nie postępować z mniejszościami narodowymi w swoim państwie. Powiedział stanowcze „nie” dla demokracji. W latach 1894-1898 nastąpiła pierwsza rzeź dokonana na Ormianach. W latach 1895-1896 stłumił krwawo powstania na Krecie, po których doszło do wygranej wojny z Grecją w 1897 roku.
W sferze polityki zagranicznej Sułtan szukał sojuszników poprzez szerzenie idei panislamizmu a także w coraz głębszej kolaboracji finansowo-gospodarczej z Cesarstwem Niemieckim.
MŁODOTURCY I ZMIERZCH IMPERIUM
Nacjonalistyczny i modernistyczny ruch polityczny – Młodoturcy, powstał w latach 70tych XIX wieku. Był to ruch ze środowiska intelektualnego, odpowiednik dzisiejszych studentów. Po anulowaniu konstytucji ruch zszedł do podziemia stając się zakonspirowaną i rewolucyjną organizacją, której celem było obalenie sułtanatu i reorganizacji państwa.
Przejęcie władzy przez młodoturków przebiegło bezkrwawo. W 1908 roku nastąpiła rewolucja na Salonikach, której konsekwencją była rezygnacja Sułtana. Od teraz ruch, a raczej Komitet Jedności i Postępu rządził Imperium. Społeczeństwo dość entuzjastycznie przyjęło zmianę władzy ponieważ Komitet zakładał taktowanie wszystkich mieszkańców równo aczkolwiek krótko po objęciu zmienił swój kierunek na silnie nacjonalistyczną.
Widząc zamieszki wewnątrzustrojowe w Imperium Osmańskim, Austro-Węgry w 1908 najechały na Bośnię zaczynając ją okupować (początek wydarzeń z 1914 roku). Następnie Włochy zajęły Trypolitanię oraz Libię. Oczywiście Imperium Rosyjskie konsekwentnie dążyło do zajęcia Konstantynopola legitymizując swoje roszczenia tymi samymi argumentami co Wojnie Krymskiej z 1853 roku. Austro-Węgry zaś argumentowały swoje posunięcie ochroną integralności okupowanej Bośni.
Doprowadziło to do tajnego porozumienia pomiędzy Carem Mikołajem II a państwami bałkańskimi tworząc antyturecką Ligę Bałkańską. Przyłączenie się Rosji do konfliktu narodowowyzwoleńczego trwającego od 1911 roku skutkowało szybkim pokojem ze strony osmańskiej. 30 maja 1913 w Londynie podpisano rozejm zobowiązujący rozpadające się Imperium Osmańskie do przekazania Serbii Kosowa oraz część terytorium Macedonii, a Grecji Macedonię Egejską oraz większość wysp egejskich. Utworzone zostało również Księstwo Albanii. Jeszcze przed zawarciem rozejmu Imperium Osmańskie przeniosło stolicę z Istambułu do Ankary. Powyższe ustalenia oznaczały koniec europejskiej obecności państwa osmańskiego a także dosłowny koniec dawnej potęgi Imperium Osmańskiego.
Coraz większe znaczenie Serbii i śmielsze jej poczynanie w antyhabsburskiej polityce zagranicznej było także przyczyną rozpoczęcia I Wojny Światowej. Serbia działała tak śmiało ponieważ miała potężnego sprzymierzeńca, Carską Rosję. Z drugiej strony, Cesarstwo Niemieckie widząc słabnącą pozycję Austro-Węgier zacieśniało z nimi więzi.
W kraju osmańskim władze przejęli liberałowie na czele z Mahmet’em Talaat’em. Po tajnych negocjacjach prowadzonych w trakcie I Wojny Światowej ledwo dyszące Imperium sprzymierzyło się z Carskimi Niemcami. Początkowo odnoszone sukcesy i zwiększony apetyt na odbudowę Imperium w Syrii i Iraku skończyły się na tych krajach i Imperium Osmańskie przeszło do defensywy. Jak wiemy Państwa Centralne przegrały wojnę. W 1920 roku podpisano Traktat pokojowy w Sèvres gdzie Imperium Osmańskie zmieniło nazewnictwo na Turcję oraz zostały zawarte klauzule dotyczące demilitaryzacji, reparacji oraz kształtu nowych granic. Po zakończeniu wojny Taalat zrezygnował ze sprawowanej funkcji i wyemigrował do Niemiec. Zginął z rąk Ormian w Berlinie, co było następstwem masakry dokonanej przez niego na tym narodzie.
LUDOBÓJSTOWO ORMIAN
24 kwietnia 1915 roku Pasha Taalat wydał rozporządzenie nakazujące „aresztowanie” ormiańskiej inteligencji, niedługo później każdego Ormianina. Inteligencja jest pierwszą grupą społeczną, która ponosi konsekwencje rewolty, wojny bądź terroru by nie móc przekazywać prawdy lub innego punktu widzenia pożądanego przez nowe władze.
W pierwszych miesiącach zostało wymordowanych dziesiątki a nawet setki tysiące Ormian przez reżimowe wojsko oraz Kurdów, którzy byli podburzani przez rząd przeciwko innym mniejszością.
Populacja Ormian terenie osmańskim przed ludobójstwem wynosiła około 2,5 mln po strasznej rzezi niecałe 200 tysięcy ludzi.
Co było przyczyną tak okropnego czynu?
Stając po stronie Państw Osi, Imperium Osmańskie miało na celu odzyskanie utraconych ziem. W tym celu chciano wykorzystać Ormian by przekonali rosyjskich Ormian do podburzenia nastrojów wobec Cara Michała II. Pamiętajmy że już od początku wojny Ormianie rosyjscy zostali wysłani na front w ramach wojny na froncie kaukaskim Evnera Paszy, osmańskiego ministra wojny. Wojska osmańskich Ormian zostały rozbite przez Rosjan na Kaukazie. Wracając do stolicy Evner Pasha poniesioną klęsę obarczył dobrowolny zaciąg ponad 20.000 Ormian oraz brak ich wpływów na rosyjskich Ormian i braku buntów po ich stronie w Rosji. Było to bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia ludobójstwa przez Młodoturków. Pośrednią przyczyną było zmęczenie władzy nieustannymi głosami uzyskania autonomii przez Ormian w Turcji.
WSPÓŁCZESNE PODEJŚCIE DO MASAKRY
Strona Turecka do dzisiejszego dnia nie mówi o wydarzeniach dokonanych na Ormianach jako o masakrze. Co prawda w 2005 roku Recep Erdoğan wyszedł z inicjatywą powołania dwustronnej komisji zbadania zaszłości historycznych przez Turcję i Armenię. W 2009 oba kraje nawiązały pierwszy raz w historii dyplomatyczny dialog.
Dla Turcji jest to jeden z problemów wstąpienia do Unii Europejskiej i nie lubią wspominać o ludobójstwie. Władze tureckie wyrażały ogromne oburzenie kiedy papież Franciszek I 24 kwietnia 2015 roku przypomniał światu najlepiej udokumentowaną (zaraz po Holokauście) masakrę dokonanej na człowieczeństwie.
Po szczycie UE-Turcja w 2016 roku, Donald Tusk, zapewniał że będą wznowione rozmowy co do przyjęcia Turcji do „europejskiej rodziny” oraz przyznanie Turcji 3 miliardów euro, które mają zostać przeznaczone, w ramach rekompensaty, na zatrzymanie uchodźców na terenie Turcji.
Po ludobójstwie dokonanym na Ormianach, Turcja stała się praktycznie w 100% jednowyznaniowa wyznając islam. Zgodzę się z Vladimirem Putinem odnośnie asymilacji się mniejszości ze społeczeństwem kraju docelowego. Przytoczę jego myśl: „Każdy przedstawiciel mniejszości, pochodzący z dowolnego miejsca na świecie, jeżeli chce żyć i pracować w Rosji, powinien mówić po rosyjsku, i przestrzegać rosyjskie prawa. Jeśli muzułmanin woli prawo szariatu to radzimy mu, aby przeniósł się do tych krajów, gdzie szariat obowiązuje. Rosja nie potrzebuje mniejszości muzułmańskich. To mniejszości potrzebują Rosję, a my nie będziemy tworzyć specjalnych przywilejów lub zmieniać nasze prawa zgodnie z ich życzeniami. Mogą krzyczeć głośno o <dyskryminacji>. Nie będziemy tolerować braku szacunku dla naszej rosyjskiej kultury”. Unia Europejska przecież nie szanuje swoich własnej kultury, ona ją niszczy po przez wdrażanie nowej, radykalnej, skrajnie liberalnej oraz uniwersalnej doktryny poprawności politycznej.
W kolejnym artykule przedstawię jak funkcjonowała i funkcjonuje do dzisiaj turecka polityka, jakie są jej cele i aspiracje.
Kolejny artykuł o Powstaniu Turcji oraz współczesnej polityce tureckiej.
Historyczny ambasador
Wspieraj blog na:
