Prof. Brodzicki: Czy dług i deficyt są głównymi problemami polskiej gospodarki czy sytuacja fiskalna?

Zacznę od wstępu do debaty, a następnie prelegenci będą mogli przedstawić swoje 15 minutowe wystąpienia.

Będziemy dzisiaj mówili o regułach fiskalnych Unii Europejskiej natomiast moim zdaniem istotny jest kontekst globalnych więc kilka danych takich makroekonomicznych, ogólnodostępnych nie korzystałem z danych przez IHS Markit, korzystam z danych ogólnych kwestia długu publicznego świata perspektywa globalna. 

Widzicie państwo to są dane “The Economist” szacowany dług publiczny w roku 2005, czyli poprzedzający kryzys finansowy to 26 bilionów dolarów. W roku 2010, czyli można powiedzieć w sytuacji kiedy wyszliśmy już z kryzysu 2007-2008, ten dług w skali globalnej skoczył do poziomu 43 bilionów dolarów. Obecnie, dane za rok 2020 pokazują, że zadłużenie świata oscyluje wokół 60 bilionów dolarów. 

Widać, że w skali globalnej problem długu, a więc zadłużenia świata tak naprawdę w stosunku do PKB świata faktycznie istnieje. Więc tutaj też gdzieś w pewnym momencie zadam pytanie czy ten kryzys finansowy 2007/2008 się zakończył. Przychylam się do stanowiska Pana profesora Witolda Orłowskiego czyli głównego ekonomisty PwC, że ten problem jest jeszcze nierozwiązany, a co więcej pandemia Covid-19 ten problem problem zwiększyła. To będzie miało swoje znaczenie w kontekście reguł fiskalnych. To nie jest tylko problem Polski, problem Unii Europejskiej i według mnie jest problem znacznie szerszy. Kolejny slajd skupia się na spojrzeniu na Polskę z perspektywy szerszej, czyli już krajów Unii Europejskiej w stosunku do których te reguły fiskalne Unii Europejskiej są stosowane. 

Dene z Eurostatu pokazują stosunek długu sektora finansów publicznych w roku 2019 i 2020 w stosunku do PKB. Automatycznie widzimy efekt pandemii. Poluzowania fiskalnego, stymulowania gospodarczego, czyli gwałtowny wzrost poziomu zadłużenia. I tutaj pojawia się nam ten magiczny element ustanowiony w ramach procedury nadmiernego deficytu czyli dług publiczny do PKB na poziomie 60 procent.

Polska bardzo się do tego poziomu zbliżyła. Wiemy, że także z perspektywy polskiej mamy tutaj pewne limity konstytucyjne do których na pewno później wrócimy. Natomiast na tle państw Unii Europejskiej średniej dla krajów dwudziestki siódemki, jak i strefy euro ta sytuacja w Polsce nie jest aż tak zła.

Oczywiście dużo lepiej byłoby gdybyśmy byli w przypadku Estonii dużo gorzej widzimy sytuację w Grecji i można zauważyć, że cały szereg państw Unii Europejskiej, a de facto Grecja, Włochy, Portugalia, Hiszpania, Cypr, Francja oraz Belgia mają obecnie dług publiczny do PKB na poziomie powyżej 100 procent. Będzie to istotne w kontekście dzisiejszej debaty. Drugi element oczywiście spojrzenie na deficyt sektora finansów publicznych. Widzicie Państwo sytuację w roku 2019-2020.

Widać kwestię zawieszenia reguł fiskalnych, to znaczy wszystkie państwa Unii Europejskiej faktycznie mają bardzo wysoki poziom deficytu. Te reguły fiskalne zostały zawieszone na pewien okres czasu. Mówi się o ich przywróceniu w roku 2023. Gdzie poziom deficytu znowu zacznie odgrywać zacznie odgrywać rolę. To jest główny klue problemu o którym będziemy mówili o poziomie deficytu i na ile powinien być rigide, czyli sztywna, a na ile powinna być jednak elastyczna i de facto o tym będziemy będzie się dyskutowali. Natomiast moim zdaniem warto mimo wszystko spojrzeć na pewne problemy także w kontekście innym bo pytanie jest czy dług i deficyt są głównymi problemami polskiej gospodarki czy sytuacja fiskalna czy raczej sytuacja monetarna o której wiemy. Jeden z elementów moim zdaniem dość istotny.

Chcę to pokazać na podstawie danych ze strony Stock.pl. Widzicie Państwo stopę zwrotu z dziesięcioletnich obligacji skarbowych czyli de facto z jednej strony ocenę wiarygodności państw przez rynki finansowe kwestii wyceny możliwości obsługi zadłużenia. Widzimy, że w ostatnim okresie ta stopa zwrotu gwałtownie rośnie ona wróciła do poziomu ale przekroczyła poziom z roku 2019. Tutaj też warto powiedzieć jakie są spready.

Ten tzw. bon spread w stosunku do gospodarki niemieckiej, która uznawana jest za najbardziej wiarygodną w strefie euro wynosi już 318 punktów bazowych. Jesteśmy także wyżej przykładowo od Japonii o 287 punktów bazowych od Hiszpanii o 246 punktów bazowych czy Stanów Zjednoczonych o 130 punktów bazowych. De facto obecnie stopa zwrotu z tzw. dziesięciolatek polskich jest na poziomie Chin natomiast, mamy dużo lepszą sytuację niż gospodarka hinduska. Kolejny element który gdzieś pojawia się w układance makroekonomicznej to jest kwestia kursu walutowego. Wiemy, że przez wiele lat kurs złotówki znajdował w trendzie bocznym w stosunku do euro. W okresie poprzedzającym kryzys finansowy tak naprawdę wahał się w górę i w dół w znaczący sposób wokół kursu 4.

Narodowy Bank Polski mówił o fair, czyli tym fundamentalnym kursie równowagi na poziomie troszkę poniżej 4. Wiemy, że w dalszym okresie on skoczy do poziomu około 4.2 powiedzmy. Widać, że niestety w ostatnim okresie kurs idzie nam w górę i to będzie miało też swoje konsekwencje makroekonomiczne. Daje to jako punkt odniesienia do pewnych rozważań. 

Last but not least jeszcze kolejny wykres przed którym nie unikniemy. To są Głównego Urzędu Statystycznego, czyli wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych. Część z ekonomistów mówi, że tak naprawdę że jest to główny problem gospodarki Polskiej obecnie. Tutaj specjalizujemy się w kwestii reguł fiskalnych ale moim zdaniem nie można mówić tu o tym w oderwaniu. 

Mamy problem inflacji, bardzo wysokiej inflacji. Inflacja skoczyła nam znacząco poza to co jest przyjęte przez Narodowy Bank Polski jako cel czyli dwa i pół procent plus minus jeden procent i raczej inflacja będzie się utrzymywała na wyższym poziomie powyżej celu Narodowego Banku Polskiego przez dłuższy okres czasu to też będzie miało swoje konsekwencje dla polityki fiskalnej i stwierdziłem, że warto jednak także gdzieś w naszych rozważaniach w ciągu kolejnych półtorej godziny się do tego problemu również problemu odnieść czyli problemu powiązań między polityką fiskalną, a polityką pieniężną.

W takim razie chciałbym zatrzymać udostępnianie ekranu. Poruszane kwestie są przedstawione jedynie jako punkt wprowadzenia takich danych które z perspektywy makroekonomicznej mają znaczenie. I chciałbym już przechodząc do kwestii zasadniczej czyli kwestii reguł fiskalnych w tym kontekście makroekonomicznym chciałbym oddać głos panu doktorowi Jakubowi Sawulskiemu, który jako pierwszy zabierze głos już taki merytoryczny poświęcony ściśle regułom polityki fiskalnej regułom fiskalny.