Republika Kuby – największa wyspa karaibska zwana także Perłą Antyli. Kuba posiada jedną z największych zasobów naturalnych niklu na świecie (37% światowych zasobów), także posiada złoża gazu i ropy naftowej. Roczne wydobycie szacuje się na około 19 mld baryłek ropy oraz 1,1 mld m3 gazu. Współcześnie obrany kierunek przez rządy Raúla Castro mają na celu przyciągnąć zagranicznych inwestorów oraz kontynuację poszukiwań złóż ropy naftowej w Zatoce Meksykańskiej. W połowie XX wieku największe dochody Republika Kuby otrzymywała z tytułu handlu cukrem. Jej najważniejszym partnerem handlowym były Stany Zjednoczone, które praktycznie uważały Kubę za swój kolejny stan i takie myśli w głowach amerykańskich kongresmenów się pojawiały, mówiąc krótko – anektowanie Kuby.
Historycznie Kuba była kolonią Hiszpańską do momentu wojny morskiej pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Hiszpanią. Przyczyną wojny były ekspansjonistyczne pobudki Stanów Zjednoczonych, które wkraczały na arenę międzynarodową w postaci mocarstwa już nie regionalnego, a światowego. Poszerzały one nie tylko ekonomiczne wpływy, ale także strategiczne tereny, dzięki którym dzisiejszym Stanach Zjednoczonym teoretycznie nic nie zagraża. Wojna ta trwała od kwietnia do sierpnia 1898 roku. Walki toczone były na Karaibach i na Pacyfiku. Wojnę tę przegrało Królestwo Hiszpanii i w konsekwencji utraciło swoje dotychczasowe karaibskie kolonie oraz Filipiny.
Jakie przełożenie ten konflikt miał dla Kuby. W „dobrym geście” północnego sąsiada Kuba otrzymała „niepodległość” i wycofaniem się wojsk lądowych z terenów Kuby, które walczyły przeciwko Hiszpanom. Niepodległość jednak kosztuje. Kuba poniosła koszty oddając bazę marynarki wojennej w Guantánamo oraz 1901 roku została narzucona Kubie przez kongres USA tzw. „Poprawka Platta”, która umożliwiała okupację wojskową Kuby, dopóki nie zostanie utworzony na jej terenie konstytucyjny rząd. Klauzula wygaśnięcia tej amerykańskiej poprawki przewidziano na rok 1934. Między oboma krajami, z prostych przyczyn zacieśniły się transakcje handlowe. Oficjalnie Kuba uzyskała niepodległość w 1902 roku.
W 1925 roku władzę objął generał wojsk, dyktator Gerrardo Morales. Władzę przejął w wyniku spadku cen cukru, które doprowadziły do kryzysu wśród społeczeństwa. Cukier do praktycznie końca XX wieku najważniejszym surowcem eksportowanym przez Kubę, więc spadek cen tego surowca odbił się na każdym obywatelu. W 1933 roku został on obalony w wyniku puczu tzw. „buntu sierżantów” na czele, którego stał przyszły prezydent oraz dyktator, proamerykański Fulgencio Batista. Rządy prezydenckie Batisty trwały od 1940 do 1944 roku. Po czterech latach sprawowania władzy Batista zbiegł do Stanów Zjednoczonych, ponieważ obawiał się procesu o nadużycia. Batista i jego następcy używali władzę do wzbogacania przede wszystkim siebie i własnego otoczenia. To jednak za jedgo rządów utworzono podwaliny demokracji na Kubie oraz stworzono konstytucję. Społeczeństwo, widząc nadużycia postanowiło korzystać z nowych praw. Tworzono partie o charakterze nacjonalistycznym oraz socjalistycznym. Oba nurty partyjne były dławione przez „demokratycznego” prezydenta.
POWRÓT KUBY POD DYKTANDO BATISTY
Po długim namyśle Batista będący w USA, powrócił do ojczyzny w okresie wyborów prezydenckich w 1952 roku. Wszystkie sondaże wskazywały jendak na to, że po zakończeniu kadencji Carlosa Piro Scorrasa będzie on miał bardzo małe szanse na objęcie fotelu prezydenckiego. W związku z takimi danymi, Batista wykorzystał swoje dawne kontakty z czasów pełnienia funkcji szefa sztabu. Ponownie przejął władzę nad armię i dokonał puczu, nie dopuszczając do przeprowadzenia wyborów. Scorrasa i jego partię oskarżył o rzekome przygotowywanie zamachu stanu, który miał na celu kontynuację swoich rządów. Auténticos nie postawili się wobec zarzutów.
Batista omamił społeczeństwo gwarantując wzrost gospodarczy, stabilność państwa i dobrobyt. Obiecywał także walkę z korupcją, bandytyzmem i licznym aferom. Po pewnym czasie nic z tych rzeczy nie udało się osiągnąć, wręcz przeciwnie, wszystko podążało w przeciwnym kierunku. Włosko-amerykańskie mafie rozkwitały na terenie Kuby. Hawana stała się Kubańskim Las Vegas. Amerykanie zbijali fortuny na hazardzie i handlu narkotykami, co sprzyjało rozwojowi grupą mafijnym. Amerykańscy inwestorzy na potęgę budowali na wyspie hotele, kasyna, lotniska i kupowali ziemie Jedynym „osiągnięciem” było podporządkowanie się Kuby Stanom Zjednoczonym przede wszystkim poprzez podpisanie układu o wzajemnej pomocy wojskowej w marcu 1952 roku. Od tego momentu rządy Batisty były wspierane nie tylko finansowo, ale i militarnie przez USA. Batista zdelegalizował i prześladował wszelką opozycję. Jak wyliczał przyszły prezydent USA J.F. Kennedy Na początku 1959 r. do amerykańskich spółek należało około 40 procent ziem cukrowniczych, prawie wszystkie gospodarstwa rolne, 90 procent kopalni i koncesji mineralnych, 80 procent usług i praktycznie cały przemysł naftowy, obejmujący dwie trzecie kubańskiego importu. Za rządów Fulgencio Batisty – zamordowano 20 000 Kubańczyków.
BARCIA CASTRO I CHE GUEVARRA – POCZĄTEK REWOLUCJI
Rok po zamachu stanu społeczeństwo zaczęło formować konspiracyjne ugrupowania mające na celu obalenie dyktatora. Fidel Castro początkowo działał zgodnie z prawem, wystąpił przeciwko dyktaturze Batisty w sądzie oskarżając go o nadużywanie władzy, na co miał liczne argumenty – nieprzestrzegania konstytucji oraz nielegalne przejęcie władzy. Sądy oddaliły jego wnioski. Fidel na studiach bardzo mocno zaangażował się w Partii Ortodoxos, podobnie jak jego brat Raúl, który był przywódcą młodego ruchu socjalistycznego.
W sytuacji gdzie demokracja nie ma głosu, bracia postanowili wznieść powstanie. Celem byli żołnierze będący w koszarach Moncada w Santiago de Cuba. 26 lipca 1953 roku naprzeciw około 1 000 żołnierzy stanęło 165 powstańców, którzy ponieśli klęskę, lecz ich czyny odbiły się szerokim echem w całym kraju dzięki prasie, która to była i tak cenzurowana. Castro został schwytany po tygodniu. Wszystkich powstańców torturowano, a niektórych nawet zabijano. Fidel został skazany na 15 lat więzienia, lecz stał się dzięki tej akcji powstańczej znany na całej wyspie.
W listopadzie 1954 roku w odbyły się wybory prezydenckie. Wiadomo kto wygrał i w jaki sposób. By zyskać ponownie zaufanie
społeczeństwa Batista ogłosił amnestię dla rewolucjonistów. Castro opuścił więzienie 2 maja 1955 roku i udał się do Meksyku, gdzie formował organizację rewolucyjną Ruch 26 lipca. W Meksyku nawiązał współpracę z weteranem wojny domowej w Hiszpanii Alberto Bayo i argentyńskim lekarzem Ernesto Che Guevarą.
Fundusze na kolejne powstanie szukali w Stanach Zjednoczonych. Obalony prezydent Scorras wsparł ich przekazując 100 tysięcy amerykańskich dolarów. Che Guevara próbował bronić na Gwatemali rządy demokratycznego prezydenta Jacobo Arbenza, przeniósł się do Meksyku, kiedy to Arbenz został obalony przez Stany Zjednoczone, a właściwie CIA, które broniły interesy swojej korporacji United Fruit (o korporacjonizmie i o tym co się stało na Gwatemali przeczytają Państwo tutaj). Tak oto w Meksyku mogli spotkać się rewolucjoniści.
Bayo i Che Guevara byli odpowiedzialni za szkolenie powstańców w walce partyzanckiej. Szkolenia przebiegały na farmie w Santa Rosa. Castro zakazał przyszłym rewolucjonistom wszelkich kontaktów z osobami spoza ich otoczenia, odebrał paszporty, zakazał korespondencji prywatnej. Guevara będący zastępcą Fidela był także ostrym graczem. Rozstrzeliwał dezerterów, donosicieli oraz zdrajców. Wymagał oddania idei, lojalności oraz zdyscyplinowania. Batista jednak zadbał o to by poprzez łapówki, meksykańska policja tropiła powstańców. Latem 1956 roku Guevara, Bayo, Fidel oraz 21 pozostałych członków Ruchu 26 lipca zostało aresztowanych przez meksykańską policję pod zarzutem przygotowywania rewolucji w innym kraju. Szybko jednak zostali zwolnieni z więzienia i nakazano im jak najszybsze opuszczenie kraju.
2 grudnia 1956 grupa 82 osób pod przywództwem Fidela ponownie podjęła rękawy, by obalić dyktaturę nowego prezydenta. Kolejne powstanie zostało rozbite i tylko dwunastu osobą w tym Che Guevarra, Raúl i Fidel ocaleli dzięki ucieczce w góry Sierra Maestra. W górach założyli bazę partyzancką. Castro zrozumiał, że tylko walka w małych grupkach jest kluczem do zwycięstwa. Dlatego też struktura ruchu miała skupiać od 10 do 12 osób w jednej grupie. Fidel Castro pisał „Wiedzieliśmy, że tylko przy poparciu ludu, mobilizując masy, można zdobyć władzę. Nie uważaliśmy, że można wziąć władzę z pomocą dziesięciu, dwudziestu, czy nawet stu ludzi. Zakładaliśmy, że — zacząwszy od działań partyzanckich — należy rozwijać walkę rewolucyjną aż do chwili, kiedy stanie się ona walką mas, aby zdobyć władzę właśnie przy poparciu mas, co koniec końców nastąpiło”.
Początkiem poważnej i realnej rewolucji był strajku powszechnego 9 kwietnia 1958 roku. Liczebność partyzantów nie przekraczała 300 osób i po kilku dniach walk ponownie zostali pokonani przez siły rządowe, jednak porażka strajku zyskała uznanie w oczach robotników i coraz więcej osób przyłączało się do Fidela Castro i jego Ruchu.
POLITYKA STANÓW ZJEDNOCZONYCH WOBEC REWOLUCYJNEJ KUBY
Stany Zjednoczone widziały, co się dzieje w Gwatemali, Peru, Boliwii oraz innych krajach Ameryki Łacińskiej zdały sobie sprawę, że wspieranie elit nie pomoże Stanom Zjednoczonym rozwijać w dłuższej perspektywie swoich interesów. Dlatego też po tych doświadczeniach postanowili wspierać oddolne ruchy, a nawet wspierać Ruch 26 Lipca Fidela Castro.
Propaganda prowadzona przez dyktaturę na Kubie przedstawiano cały Ruch 26 Lipca jako komunistów i radzieckich agentów. O co tak naprawdę chodziło Fidelowi i wspierających jego powstańców? Chcieli przywrócić konstytucję z 1940 roku i obalić Batistę. Czego najbardziej obawiały się jednak Stany Zjednoczone? Była to reforma rolna. Posiadając wcześniej wspomniane przez Kennedy’ego przywileje mocno by uderzyły w ekonomiczne interesy amerykańskich przedsiębiorstw.
Amerykański ambasador Earl Smith (będący drugim najważniejszą osobą na Kubie ze względu na reprezentowany kraj) w marcu 1958 roku uzgodnił z Batistą „powrót” do demokracji. Dyktator miał ustąpić 23 stycznia 1959 roku, a także 1 czerwca 1959 roku miały odbyć się ponowne wybory. Jak zakładał Smith, miało to umożliwić utworzenie rządu bez Castro i opcją akceptowaną przez opozycję.
Oczywiście Fidel jak i cały Ruch 26 Lipca domyślał się, że po raz kolejny wybory będą sfałszowane dlatego pod koniec marca 1958 roku zaatakował ponownie siły rządowe. W reakcji na takie wydarzenia Batista rozporządził by wybory zostały przyśpieszone i miały miejsce 3 listopada 1958 roku. Ze względu na szerzenie „antydemokracji” stanowisko USA postanowiło nałożyć embargo na dostawy broni i amunicji na Kubę. Otoczenie dyktatora zrozumiało, że jego koniec jest bliższy i zaczęły się „przepychanki” o władzę wśród bastionu Batisty. Odpowiedzią na marcowe ataki partyzantów była rządowa „Operacja Verano” mająca na celu rozbicie partyzantów jednak ta operacja stała się pierwszą porażką sił rządowych. Wynikało to z embarga oraz wspominanego impulsu walki o władzę wśród środowiska rządzącego.
WYBORY PREZYDENCKIE
Po pierwszym „triumfie” rewolucjoniści obrali za cel kontrolowanie głównych szlaków transportowych na Kubie. Oznaczało to odcięcie i właścicieli cukrowni, hodowli bydła i plantatorów trzciny cukrowej – najważniejszych towarów eksportowych Kuby. Wojna domowa niszczyła ich majątki i utrudniała pracę. W styczniu 1959 r. rozpoczynały się zbiory trzciny cukrowej, a tymczasem główne linie komunikacyjne wyspy były sparaliżowane przez partyzantów. Plantatorzy, hodowcy oraz właściciele cukrowni zaczęli płacić podatki i wspierać partyzantów. 10 października 1958 roku Castro wraz z głównymi dowodzącymi ogłosił tzw. ustawę „O prawie chłopa do ziemi”, czym pozyskali przychylność wcześniej wspomnianych grup. Wybory wygrał ówczesny premier Andreas Rivero Agüero.
PRZEJĘCIE WŁADZY PRZEZ FIDELA CASTRO
Wojsko podległe dyktatorowi straciło cel swojej walki w imię rządów Batisty, który był pod ścianą. Stracił poparcie międzynarodowe (w szczególności USA), stracił władzę nad armią i stracił zaufanie społeczeństwa. Przypieczętowaniem utraty zaufania był Pakt z Caracas podpisany 20 grudnia 1958 roku, który to zjednoczył pod jedną banderą dziewięć opcji politycznych w tym Ruch 26 Lipca i przekazanie dowództwa w ręce Fidela Castro. Następnie siły rewolucyjne z łatwością przejmowały pozycję rządowe. Dyktator Batista został zmuszony do ucieczki zagranicę, ponieważ generał Eulogio Cantillo, przywódca spisku wojskowego (głównodowodzący „Operacji Verano”), spotkał się z Fidelem Castro i uzgodnił, że dokonają przewrotu i aresztują Batistę 31 grudnia 1958 roku. Batista jednak zwęszył spisek i rano 1 stycznia 1959 roku przy pomocy wiernych generałów wyleciał na Dominikanę. Castro oficjalnie rozwiązał administrację i wojsko za rządów Batisty i władzę przejął front z paktu z Caracas.
Większość „starego” systemu zostało skazanych na śmierć. Znacjonalizował zakłady przemysłu cukrowego, co skutkowało embargiem w kolejnym roku na import kubańskiego cukru na teren USA. Przeprowadził również reformę rolną, co wywołało kolejne oburzenie w Stanach Zjednoczonych, ponieważ Kuba obrała drogę socjalizmu. Skutkowało to zbliżeniem stosunków ze Związkiem Radzieckim , a następnie rozlokowaniem radzieckich rakiet. Co ciekawe, to Stany Zjednoczone uznały rząd Fidela Castro i jako pierwsze nawiązały z nim stosunki handlowe, jednak 19 października po wspomnianej nacjonalizacji kompani cukrowych i ziem będących w większości w rękach amerykańskich przedsiębiorstw zostały nałożone embarga handlowe. 3 stycznia 1961 roku zostały zerwane stosunki dyplomatyczne pomiędzy oboma krajami, więc nic dziwnego, że Kuba zaczęła się uzależniać od innego supermocarstwa, Związku Radzieckiego.
Historyczny ambasador
Początek Zimnej Wojny na Kubie: Desnat w Zatoce Świń
Wspieraj blog na:
