W poprzednim artykule przedstawiłem jakie reformy przeprowadzono i dlaczego się one nie udały. Na tronie cesarskim w 1889 roku zasiadł Guangxu mając 14 lat, ponieważ zakończył się czas regencji jego matki Cixi, która sprawowała władzę od 1875 roku. W 1898 roku cesarz Guangxu podjął próbę usamodzielnienia się. Wiedział on, że niezbędne są nowoczesne reformy. Od czasu kiedy faktycznie zasiadł na tronie związał się z uczonymi na czele których stał Kang Youwei wraz ze swoim uczniem Liang Qichao.
Ich zadaniem było przeprowadzić reformy wewnętrzne wzorowane na Japonii. Nastały słynne „Reforma 100 dni”. Jakie były reformy japońskie dowiedzą się Państwo kontynuując lekturę. Pomimo najlepszych chęci cesarza, reformy nie zostały w pełni zrealizowane, ponieważ jego matka wraz z obozem konserwatywnym poczuli się zagrożeni i zainicjowali pałacowy przewrót.
JAPONIA: NOWA, REGIONALNA POTĘGA
Po 220 letniej izolacji na arenie międzynarodowej zwanej Sakoku, 31 marca 1854 roku Japońska gospodarka została zmuszona do otwarcia się na handel i stosunki dyplomatyczne z państwami zachodu poprzez podpisanie Traktatu z Kanagawy. Do takiego posunięcia zmusiły ich Stany Zjednoczone w postaci Komandora Marynarki Wojennej USA Mattew’a C. Perry’ego, który zagroził ostrzelanie stolicy Kioto, gdyby Japończycy nie nawiązali stosunków handlowych i dyplomatycznych ze Stanami Zjednoczonymi.
Japończycy byli pod wrażeniem amerykańskiej myśli technicznej, technologicznej i wojskowej. Cesarz Japoński zrozumiał, że nie mogą prowadzić dotychczasowej polityki feudalnej i potrzebne są zmiany w całej gospodarce.
Japonia miała nowego cesarza od 1867 roku, Mutsuhito. 3 stycznia 1868 roku doszło do tzw. Rewolucji Meiji, która doprowadziła do obalenia ustroju dwuwładzy, a faktycznie sprawowanej przez Szoguna. Zostały przywrócone rządy cesarzy. Mutsuhito 6 kwietnia 1868 roku ogłosił przysięgę cesarską, w której zobowiązał się do przeprowadzenia głębokich reform. Przeniósł również stolicę z Kioto do Yedo, co oznacza „Wschodnia stolica”. My nazywamy je Tokio. Nastały rządy oświeconego absolutyzmu.
Po naciskach wprowadził konstytucję w 1889 roku. Dzięki niej Japonia przybrała formę monarchii konstytucyjnej, a Cesarz stawał się w świetle prawa osobą mającą najwyższą władzę i ostateczny głos decyzyjny. Co ciekawe tylko 5% społeczeństwa posiadała status majątkowy, pozwalający brać udział w głosowaniu. W 1890 roku utworzono parlament. Cesarz mógł zwoływać i rozwiązywać parlament, a także miał prawo inicjatywy ustawodawczej. Zdarzyło się mu używać tych narzędzi, np. w czasach ustanawiania budżetu wojskowego.
Wcześniej jednak, w latach ’70 XIX wieku, zniesiono przywileje japońskich książąt, którzy musieli oddać praktycznie cały swój majątek cesarzowi. Zlikwidowano klasę Samurajów. Wszystkie te działania doprowadziły do zrównania wszystkich obywateli wobec prawa.
Obalona klasa samurajów przekształciła się w „wojujących” kapitalistów. Zachowali oni swoje wiekowe tradycje i rytuały. Nie napotykali większych sprzeciwów w swoich działaniach, co spowodowało, że mogli skutecznie przyczynić się do dynamicznego rozwoju kraju. Przede wszystkim w sektorze przemysłowym. Przykładem może być były samuraj, Iwasaki Yataro, który założył małą firmę odnoszącą sukces. Dzisiaj znana jest jako Mitsubishi.
Innym znakomitym przykładem może być Sakichi Toyoda, japoński wynalazca i przemysłowiec, założyciel koncernu Toyota. Mógł on zaistnieć tylko dzięki industrializacji Japonii. Wielu samurajów jednak nie mogło odnaleźć się w nowej rzeczywistości i umierało w nędzy.
W celu poprawy systemu finansowego w latach 1871-1873 przeprowadzono szereg reform systemu monetarnego, w tym wprowadzenie nowej waluty – Jen (¥). Stworzono system bankowy wzorowany na amerykańskich rozwiązaniach, a także Bank Centralny. Od 1870 roku, kiedy to powstało Ministerstwo Przemysłu, sprowadzano nowoczesne technologie oraz rozwiązania techniczne.
Modernizowano stare zakłady pracy oraz szukano nowych rynków zbytu. Głównymi odbiorcami towarów były Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Francja, Chiny i Niemcy. Inwestowano w przemysł wydobywczy (węgiel, rudy metali). Prężnie rozwijano przemysł włókienniczy, który w latach 1868–1893 stanowił aż 40% dochodów z eksportu.
Jedną z najważniejszych reform była reforma rolna. Nadawała ona chłopom prawo do ziemi. Konsekwencje były takie, że Cesarstwo Japońskie odnotowywało po raz pierwszy wzrost dochodów z tytułu podatków agrarnych. Rozwój prywatnego sektora rolnego pociągał za sobą stały dynamiczny rozwój sektorów przemysłowych, który zaś napędzał swoimi wyrobami działalność sektora rolnego. Pojawiające się nowe źródła finansowe, pozwalały na dalszą europeizację Japonii oraz rozwój sektora militarnego wzorowanego na rozwiązaniach zastosowanych w Niemczech.
Japońska Cesarska Armia powstała w 1867 roku przy współpracy Niemiec i Francji. Od 1873 roku obowiązywała armia z poboru. Wielkie nakłady finansowe były przeznaczone na sektor militarny. Rozbudowano nie tylko armię lądową, ale stworzono silną marynarkę wojenną.
Aby podtrzymać ten dynamiczny rozwój, Japonia potrzebowała surowców mineralnych, przede wszystkim stali i węgla. W 1871 roku Chiny udzieliły podobnych przywilejów handlowych, które otrzymały zachodnie mocarstwa. W 1879 roku anektowane przez Japonię zostały południowa część wysp Riukiu. Rozpoczęła się japońska ekspansja na kontynentalną część Azji. Marsz na słabe Cesarstwo Chin.
PODZIAŁ „CHIŃSKIEGO TORTU”
Po Japońskiej aneksji, w 1884 roku rozpoczęła się trwająca rok wojna Chin z Francuzami. Francuzi atakowali chińskie fabryki oraz składy amunicji, które sami Francuzi pomagali budować chińczykom. Rząd Cesarstwa Chińskiego zrzekł się praw zwierzchnictwa nad Wietnamem.
Gwałtowny rozwój Cesarstwa Japońskiego przyczynił się do wzrostu zapotrzebowania na surowce, przede wszystkim żelazo i węgiel. Terenami, którymi miały im je zapewnić był region dzisiejszej Korei. Japończycy zaatakowali Chiny w 1894 roku. Japonia wygrała trwającą rok wojnę i przyłączono do jej składu tereny Korei pod kondominium Imperium Rosyjskiego. Z podpisanego pokoju w Shimonseki, Japonia otrzymała Tajwan, Peskadory oraz Półwysep Liaotung.
Państwa europejskie to mocarstwa kolonialne, które pragnęły utworzyć swoją strefę wpływów w Azji. Wzrosło jednak niezadowolenie wśród mocarstw w związku ze wzrostem znaczenia Japonii na terenie Chin. Rosja, Niemcy oraz Francja doprowadziły do rewizji pokoju z Shimonseki. W konsekwencji Japończycy musieli zrezygnować z Półwyspu Liaotung.
Imperium Rosyjskie w 1896 roku podpisało sojusz militarny z Cesarstwem Chińskim, a także uzyskali pozwolenie na budowę odcinka Kolei Transsyberyjskiej na terenach Mandżurii pod pretekstem ochrony Chin przed dalszą ekspansją Japończyków.
Dwa lata później, w marcu 1898 roku Niemiecki Cesarz Wilhelm II wydzierżawił na 99 lat Quingdao. Niemcy podpisali również prawo do budowy linii telefonicznych i kolejowych na tym terenie. Rosjanie z tego powodu wymusili zgodę na przebywanie swoich wojsk w portach Talien i Port Artur. Wielka Brytania zaś, na mocy układu z 1 lipca 1898 roku uzyskała strefę wokół Weihawei i wydzierżawiając ten teren na 99 lat. W tym samym roku Francja również wydzierżawiła obszar nad zatoką Guangzhon. Inną strategię odnośnie Chin przyjęły Stany Zjednoczone.
Amerykanie prowadzili tzw. politykę otwartych drzwi. Polityka otwartych drzwi została stworzona przez Sekretarza Stanu USA Johna Haya w 1899 roku. Do końca XIX wieku, Stany Zjednoczone były skupione nad podporządkowaniem sobie terytoriów znajdujących się na Oceanie Spokojnym i wojnie z Hiszpanią. W 1898 roku podbili oni Kubę, o której piszę w tym artykule. Z tego względu przybrały „bierną” pozycję wobec Chin. Nie do końca jest to prawdą, ponieważ Stany Zjednoczone zastosowały tę taktykę wobec Japonii, która była uzależniona w znacznym stopniu od amerykańskich funduszy oraz wyrobów gotowych, a także surowców węgla, żelaza i wielu innych. Tak samo stało się z Chinami.
Amerykanie postulowali również przyjęcie trzech kryteriów, które pozwolą na rozwój handlu między mocarstwami na terenie Chin, jak i podniesienie się gospodarki Chińskiej. Tymi postulatami były:
– Nienaruszanie w swoich strefach interesów innych państw
– Niewymuszanie na rządzie chińskim podwyżek opłat celnych do państw trzecich
– Niestosowanie wobec państw trzecich dyskryminacji handlowej
Postulaty te były zaakceptowane przez wszystkie kraje prowadzące politykę kolonialną w Chinach.
ODDOLNY RUCH PRZECIW ZACHODNIM „DIABŁOM” I DYNASTII QING
Marne próby odgórnych reform, a przede wszystkim skorumpowana władza przyniosły swe konsekwencje. Społeczeństwo chińskie miało dość okupacji, poniżenia oraz kolejnych wojen przeciwko wszelkim władzom w ich kraju.
W listopadzie 1899 roku wybuchło tzw. powstanie „bokserów” skierowane przeciwko zachodnim „diabłom” oraz mandżurskiej dynastii Qing. Mianem bokserów zwykło się mówić o członkach stowarzyszenia „Pięść w imię sprawiedliwości i pokoju” wywodzących się od Stowarzyszenia Białego Lotosu, o których piszę w tym artykule. „Bokserzy” atakowali wszystkich okupantów, misjonarzy, ludzi o wierze Chrześcijańskiej.
Dynastia Qing początkowo jednak wspierała to powstanie poprzez bierność wobec nich. Ta „taktyka” miała doprowadzić do osłabienia sił powstańczych, a także wojsk mocarstw zachodnich, ponieważ podjęłyby walkę o swoje kolonialne terytoria. I tak się stało. Kiedy to w 1900 roku do sierpnia przez 55 dni rebelianci zaatakowali pekińską dzielnicę ambasad. Zginął m.in. niemiecki baron. Z tego względu Cesarz Niemiecki wysłał największy kontyngent wojsk europejskich, by rozprawili się całkowicie z „barbarzyńcami”. Z liczącej ponad 22 000 żołnierzy, ⅓ wojsk stanowiły wojska japońskie. „Koalicję” również tworzyło Imperium Rosyjskie, Austro-Węgry, Włosi, Stany Zjednoczone, Zjednoczone Królestwo oraz Francja. Ostatnie dwa państwa wysłały Wietnamczyków i Hindusów pod swoją komendą.
Stłumienie powstania datowane jest na 7 września 1901 roku. Narzucony Protokół Końcowy, mógł zostać podpisany tydzień wcześniej, jednak nakładał on kolosalne zobowiązania. Chiny musiały zapłacić w złocie państwom okupanckim, co ograniczało suwerenność państwa. Cesarstwo Chińskie zostało przekształcone w półkolonie, a rząd i cesarzówna pełniły tylko formalne funkcje bez faktycznej władzy.
Obalenie dynastii nastąpiło w 1912 roku w drodze Rewolucji Xinhai. Rozpoczęła się historia Republiki Chińskiej, która miała nacjonalistyczne nastawienie.
Historyczny ambasador
Wspieraj blog na:
