Stany Zjednoczone swoje przygotowania do II Wojny Światowej rozpoczęły już w 1940 roku, kiedy to prezydent Franklin Delano Roosevelt autoryzował plany podwojenia wielkości floty USA i zwiększenia liczebności personelu wojskowego. W fazie przygotowywań natomiast były plany Lend-Lease Act czego potwierdzeniem była umowa Destroyers for Bases Agreement (2 września 1940 roku). Umowa ta otwierała linię kredytową dla Zjednoczonego Królestwa w zamian za przekazanie Stanom Zjednoczonym brytyjskich baz morskich, pięćdziesięciu niszczycieli oraz wydzierżawianie brytyjskich terytoriów kolonialnych na okres 99 lat.
Sama umowa Lend-Lease Act zobowiązywała kredytobiorców do współpracy w ramach odbudowy międzynarodowego handlu po zakończonej wojnie. Lend-Lease Act był jawnym atakiem na brytyjski system preferencji imperialnych (Imperial Preference). Umowa zawierała m.in. takie postanowienia jak „eliminacja form działań dyskryminacyjnych” (czyli kolonialnego wyzysku), a także „obniżenia taryf celnych i likwidacji innych barier handlowych” (czyli likwidację systemu obronnego funta przed innymi walutami – jedynie kraje handlujące funtem nie musiały płacić ceł). Brytyjczycy będąc w początkowej fazie II Wojny Światowej, byli spychani do defensywy przez Hitlera i zmuszeni byli do akceptacji amerykańskiej „pomocy”. Tym samym przekreślili istnienie Zjednoczonego Królestwa jako hegemona.
Połączona siła gospodarek Państw Osi wytwarzała jedynie 50% PKB samych Stanów Zjednoczonych. W połączeniu z ogromnymi profitami z tytułu pożyczek w ramach Lend-Lease Act, kontroli szlaków morskich na których opierała się dawna potęga Imperium Brytyjskiego, napływowi ogromnej ilości złota (po wojnie w Stanach Zjednoczonych było ulokowane około 70% światowych rezerw złota), rosnącej sile dolara (jako waluty rozliczeniowej i rezerwowej), niskiego zadłużenia zagranicznego (około 3% PKB), ogromnego dystansu z dala od teatru wojennego (bezpieczeństwo dla pomnażania kapitału), potężnej gospodarce i sile militarnej, a przede wszystkim wkroczenia do wojny jako ostatnie mocarstwo, USA posiadały wszystkie niezbędne możliwości do uzyskania statusu światowego hegemona. Włączenie Stanów Zjednoczonych do II Wojny Światowej (7 grudzień 1941 roku) stało się zwieńczeniem amerykańskich starań o dominację nad systemem międzynarodowym. Tym samym Amerykańska gospodarka wyszła z recesji i nastąpiło ogromne prosperity.
Związując długami swoich sojuszników Amerykanie mogli ich kontrolować, a perspektywa zwyciężenia Państw Osi powodowała, że Amerykanie będą mogli okupować ich terytoria (bądź sprawować nad nimi nadzór w innej formie). Taka perspektywa była bardzo atrakcyjna do zapewnienia hegemonii USA, ustalenia monopolu na kontrolę morskich szlaków komunikacyjnych, ustaleniu standardów walutowych w rozrachunkach międzynarodowych oraz uzyskania przywilejów cenowych. Największą obawą Roosevelta nie była ekspansja Związku Radzieckiego, a odrodzenie się strefy szterlinga i ponowna morska dominacja Imperium Brytyjskiego (więcej o wojnie walutowej).
WIZJA POWOJENNEGO ŁADU ROOSEVELTA
Przystępując do II Wojny Światowej USA po raz pierwszy rozpoczęły prowadzić politykę o charakterze imperialnym. Stany Zjednoczone historycznie były krajem izolacjonistycznym, które przez dekady ugruntowało swoje wpływy i zapewniało niezbędne bezpieczeństwo (Doktryna Monroe) na kontynentach Ameryki Północnej i Południowej.
Churchill zaakceptował powojenną dominację Stanów Zjednoczonych już w 1941 roku, podczas podpisywania Karty Atlantyckiej. Zdawał sobie sprawę, że rozbicie brytyjskiego systemu kolonialnego doprowadzi do marginalizacji światowych wpływów Imperium Brytyjskiego, a nawet na obszarze Europy ze względu na lądową dominację Związku Radzieckiego, który to stałby się najważniejszym sojusznikiem Stanów Zjednoczonych.
Premier Churchill rozumiał, że Imperium Brytyjskie musi zaakceptować nowego hegemona. Jego rządy będą lżejsze od sowieckich i pozwolą na zachowanie międzynarodowych wpływów Wielkiej Brytanii.
Wielkim krytykiem podejścia kolonialnego i systemu preferencji kolonialnych był Roosevelt. Twierdził, że to właśnie system kolonialny prowadzi do wojen, a Stany Zjednoczone nie mogą wspierać tej formy ładu światowego.
Wizja Roosevelta dążyła do całkowitego poddania się Państw Osi, wymóc na Francji i Wielkiej Brytanii zrozumienia, że nie mogą odbudować swoich imperiów, pełną liberalizacją handlu (pod protektoratem Stanów Zjednoczonych), wspieraniem industrializacji krajów zacofanych, prawem do wyboru formy rządów przez wszystkie narody (pozyskanie przychylności społeczeństw będących kolonialnymi terytoriami mocarstw europejskich), a przede wszystkim stworzenia międzynarodowych instytucji sprawujących rządy prawa, aby spory były rozwiązywane przez społeczność międzynarodową i panował ujednolicony ład.
W 1941 roku na pokładzie okrętu HMS „Prince of Wales” u wybrzeży Nowej Fundlandii została podpisana Karta Atlantycka przez Churchilla i Roosevelta, a następnie w Londynie dołączyły się do niej kraje koalicji antyhitlerowskiej (w tym ZSRR). Do Karty Atlantyckiej nawiązuje Deklaracja Narodów Zjednoczonych (poprzedzająca ONZ) podpisana 1 stycznia 1942 roku w Waszyngtonie.
Wraz z włączeniem się Stanów Zjednoczonych do wojny, alianci zaczęli przejmować inicjatywę. Z tego powodu światowi liderzy rozpoczęli serię spotkań dyskutując nad powojennym ładzie międzynarodowym.
WSTĘPNE ROZMOWY MOCARSTW NA TEMAT NOWEGO ŁADU
17 sierpnia miała miejsce pierwsza Konferencja w Quebec (QUADRANT), na której to William L. Mackenzie King (premier Kanady), Winston Churchill (Wielka Brytania) oraz Franklin Roosevelt (USA) obradowali nad przyszłymi poczynaniami w europejskim teatrze wojennym m.in. planowanie Operacji Overload, wariantów otwarcia innych frontów walki (Włochy i Bałkany), a także kwestię Polski. Poruszono również sposób odcięcia Japonii od szlaków komunikacyjnych, kwestię Chin i Palestyny. Najważniejszym punktem było jednak podpisanie tajnego porozumienia zwanego Quebec Agreement (przy wyłączeniu z rozmów Kanady), które to pozwoliło brytyjskim i amerykańskim naukowcom współpracę nad Projektem Manhattan, zapewniało nieproliferację wiedzy technicznej na temat konstrukcji bomby nuklearnej, nie używania jej przeciwko sobie, a także nie używania bomb przeciwko innym krajom bez wyraźnej przyczyny.
22 listopada 1943 rozpoczęła się Konferencja kairska trwająca cztery dni pomiędzy Franklinem Rooseveltem (USA), Winstonem Churchillem (Wielka Brytania) oraz Czang Kaj-szekiem (Republika Chin). 26 listopada podpisana została Deklaracja Kairska, która to nakreślała ład na Dalekim Wschodzie i zachodnim Pacyfiku. Deklaracja sankcjonowała m.in. zwrot terytoriów pokonanej Japonii nabytych dzięki I Wojnie Światowej (w tym Mandżurii, Peskadorów i Tajwanu dla Republiki Chin) oraz gwarantował suwerenność jednej Korei. Dokument jest zamieszczony w Deklaracji Poczdamskiej i z tego powodu obecnie Chińczycy (kontynentalni) słusznie roszczą swoje prawa do Tajwanu.
Pierwsze spotkanie Wielkiej Trójki miało miejsce 28 listopada 1943 roku w Teheranie. Postanowiono na nim otwarcie drugiego frontu we Francji do maja 1944 roku, odrzucenia wariantu bałkańskiego, podzielenie Europy (oraz Niemiec) na strefy wpływów krajów alianckich, wstępnych kształtów Organizacji Narodów Zjednoczonych, a przede wszystkim losu Polski wyznaczając tzw. Linię Curzona.
W tym samym roku w dniach 4-7 grudnia odbyła się II Konferencja kairska (SEXTANT) z udziałem Winstona Churchilla, Franklina Roosevelta oraz prezydenta Turcji – İsmet İnönü. Celem konferencji było przeciągnięcie Turcji na stronę aliantów i otwarcie upragnionego frontu bałkańskiego przez Churchilla. Turcja jednak obawiała się, że jej zdolności militarne są zbyt słabe w porównaniu z Państwami Osi i mogą zostać oni pokonani. Turcja zachowała neutralność do lutego 1945 roku, kiedy to wygłosiła wojnę Państwom Osi mając na celu dołączenie do Organizacji Narodów Zjednoczonych jako państwo strony zwycięskiej.
SYSTEM Z BRETTON WOODS I JEGO KONSEKWENCJE
Przystępując do wojny Amerykanie byli pewni zwycięstwa. Gospodarka Amerykańska w 1944 roku stanowiła prawie 50% światowego PKB, co pozwoliło na planowanie nowego światowego ładu ekonomicznego, a amerykańska potęga morska pozwalała na utrzymanie bezpieczeństwa na kluczowych morskich szlakach komunikacyjnych.
Należy pamiętać, że ówcześnie to złoto cieszyło się największym uznaniem i kojarzyło się rządom jako wyznacznik stabilności oraz wiarygodności. Powojenna odbudowa ładu międzynarodowego miała się opierać na solidarnej woli narodów. Destrukcja parytetu złota, skazałaby na porażkę dążenia USA do hegemonii. Dodatkowo narastała presja możliwego wskrzeszenia potęgi szterlinga oraz ekspansja Związku Radzieckiego.
Amerykanie posiadając możliwości do bycia hegemonem i ciesząc się międzynarodowym zaufaniem (największy kredytodawca, największa gospodarka świata i posiadacz 2/3 światowych rezerw złota) postanowiły wykorzystać okazję, w której to dolar stałby się kluczową walutą na świecie ze względu na wszechobecnego dolara w rozliczeniach międzynarodowych dzięki pożyczkom wojennym.
System Bretton Woods był rewelacyjnym ruchem amerykańskich elit. Każdy ufał wartości złota, dolar amerykański (USD) natomiast był związany ze złotem (35 USD/uncja złota), a inne światowe waluty były powiązane z amerykańskim dolarem. W ramach tego systemu złoto oraz dolar miały stanowić rezerwy walutowe, dzięki którym mogła być emitowana waluta narodowa poszczególnych krajów. W ten sposób dolar został wszczepiony głęboko w struktury wiarygodności kredytowej krajów będących w tym systemie. W momencie, którym zaczęła rosnąć światowa gospodarka, rosły wydatki państw, co w konsekwencji powodowało, że wzrastał popyt na amerykańskiego dolara. Dolar będąc światową walutą rozliczeniowo-rezerwową musiał być ciągle emitowany przez Rezerwę Federalną (FED) ze względu na to, iż jeśli tego by nie zrobił dolar by się drastycznie umocnił, co by miało negatywne skutki dla gospodarki USA.
Amerykanom zależało na powołaniu międzynarodowych instytucji mających na celu harmonizowanie obiegu finansowego na świecie (przejęcie funkcji banków centralnych w kwestii wahań kursowych). Taką instytucją był Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW), którego główną rolą było właśnie stabilizowanie kursów walut i w razie problemów udzielać krótkoterminowych kredytów.
W przyszłości państwa miały korzystać z dolara jako rdzenia dla własnych rezerw walutowych i emisji swoich walut. Sam dolarowy rdzeń byłby środkiem amerykańskiej potęgi politycznej harmonizując rynek światowy pod hasłem pokoju. MFW było kontrolowane przez Stany Zjednoczone oraz Wielką Brytanię. Większość uchwał (decyzji) wymagała 80% poparcia. USA posiadały 27% udziału w funduszu, a Wielka Brytania 25% (z tym, że musiała uzyskać jednomyślność wszystkich swoich kolonii).
Drugim instrumentem powstałym w Bretton Woods jest Bank Światowy (BŚ). Początkowym celem było finansowanie powojennej rekonstrukcji światowej gospodarki (późniejszy okres to wspieranie rozwoju krajów słabo rozwiniętych). Kredyty oferowane przez Bank Światowy były „nagrodą” dla krajów popierających założenia amerykańskiego systemu korzystając z preferencyjnych warunków dla uzyskania kredytów długoterminowych, jednocześnie liberalizując swoją gospodarkę.
Bretton Woods wymagał akceptacji ze strony najważniejszych mocarstw. Ze względu na ogromne zadłużenie Wielkiej Brytanii w dolarze amerykańskim, musieli oni poprzeć tą inicjatywę. Francja będąc zawsze ufna złotu naturalnie poparła amerykański projekt. Związek Radziecki również był obecny w Bretton Woods. Radziecki rubel opierał się o parytet złota. Bretton Woods był nadzieją dla Związku Radzieckiego na zostanie częścią światowej wymiany handlowej oraz skuszony był możliwością korzystania z krótkoterminowych kredytów na kontynuację budowy potęgi gospodarczej (wypełnianie planów pięcioletnich). Oczywiście w owym momencie Sowieci nie spostrzegli amerykańskiego majstersztyku, którzy opóźniali swoją odpowiedź, co do przystąpienia do systemu.
Stanom Zjednoczonym zależało tak bardzo na liberalizacji handlu międzynarodowego (zniesienia barier w handlu), ze względu na wyeliminowanie wszelkich niezależnych obszarów walutowych, możliwość korzystania z zasobów surowcowych kolonialnych Francji i Wielkiej Brytanii, włączeniu Chin, Japonii oraz innych azjatyckich gospodarek, a także wykorzystania ogromnej siły roboczej i zasobów surowcowych Związku Radzieckiego. Zniszczona Europa była całkowicie uzależniona od kredytów USA. Celem było ujednolicenie światowego rynku i zarządzanie nim pod swój, amerykański, dyktat.
STANY ZJEDNOCZONE POKONUJĄ NIEMCY, IMPERIUM BRYTYJSKIE I POCZĄTKUJĄ MARSZ NA ZWIĄZEK RADZIECKI
Przed Konferencją Jałtańską (4-11 luty 1945 roku) Churchill udał się do Moskwy w celu ubicia dealu ze Stalinem. Wielka Brytania zobowiązała się do uznania sowieckich wpływów w Rumunii oraz Bułgarii (Europa Wschodnia stała się radzieckim buforem), a Związek Radziecki uznał przywileje Imperium Brytyjskiego w Grecji (kluczowy punkt w celu kontroli handlu na Morzu Śródziemnym). Podczas Konferencji Roosevelt był zaskoczony tą decyzją. Punkt sporny pojawił się w kwestii Polski będącej w takiej sytuacji w radzieckiej strefie wpływów. Roosevelt przyzwolił na działania mające na celu walkę z polskim podziemiem, ze względu na to, że Związek Radziecki był zainteresowany nadal wstąpieniem do systemu Bretton Woods. Ustalono również dokładny kształt stref wpływów krajów zwycięskich w Europie (w tym przekazania Kresów Wschodnich ZSRR) oraz wielkości reparacji Niemiec dla krajów zwycięskich.
Liczne kompromisy jakie udzielał Roosevelt Stalinowi doprowadzały do szału Churchilla. W dniu zakończenia wojny Brytyjczycy zostali natychmiast zmuszeni do zwrotu pożyczek, natomiast Związkowi Radzieckiemu dano chwilę oddechu. Wynikało to z przekonania, że Związek Radziecki nie jest w stanie obalić systemu kapitalistycznego, a tym bardziej podjęcia rywalizacji o kontrolę nad światowymi zasobami (surowców, pracy, produkcji, kapitału, technologii, etc.). Amerykanie twierdzili, że ze względu na ogromne problemy wewnętrzne i rozpiętość ogromnego terytorium Sowieci nie podejmą się rywalizacji z USA. Roosevelt widział w Związku Radzieckim regionalnego gracza, i marzył o wykorzystaniu jego potencjału tkwiącego w zasobach surowców naturalnych dla interesów Stanów Zjednoczonych.
Wielka Brytania natomiast mogła wskrzesić swoje imperialne wpływy i zostać poważnym konkurentem dla amerykańskiego systemu zadając mu potężne ciosy (więcej o systemie preferencji imperialnych).
Zwycięstwo w europejskim teatrze wojennym 9 maja 1945 roku dała miejsce Konferencji Poczdamskiej (17 lipca – 2 sierpnia 1945 roku) z udziałem Wielkiej Trójki (prezydentem USA był Harry Truman).
Nowy prezydent Stanów Zjednoczonych był bezwzględny wobec Związku Radzieckiego od samego początku i skończył z „polityką ustępstw” wobec ZSRR. Początki obaw Kolegium Szefów Sztabów rozpoczęły się wraz z myślą, że Sowieci mogą zająć całą Europę, a następnie część wschodnią Morza Śródziemnego, Zatokę Perską, Koreę oraz północną część Chin. Zaczęły się pojawiać roszczenia amerykańskie oraz radzieckie w kwestiach Turcji (roszczenia terytorialne ZSRR), Iranu (opóźnianie wycofywania wojsk) oraz wielu innych państw, co pogłębiło nieufność w relacjach obu krajów.
System zniesienia wszystkich regulacji był sprzeczny z wizją gospodarki budowaną przez Związek Radziecki, który to opierał się na regulacjach. W 1945 roku Związek Radziecki odrzucił ratyfikowanie Deklaracji Bretton Woods i został zmuszony do tworzenia własnego imperium rubla.
Po zakończeniu Konferencji w Poczdamie, wszystkie wysiłki zostały skupione na Dalekim Wschodzie. 6 sierpnia 1945 roku (Hiroszima), a następnie 9 sierpnia 1945 roku (Nagasaki) Stany Zjednoczone zademonstrowały światu swoją przewagę technologiczną zrzucając na oba miasta bomby atomowe. Zawsze istnieje pokusa wykorzystania przewagi technologicznej. Truman zyskał polityczną przewagę. Od tego momentu Stany Zjednoczone prowadziły Atomic Diplomacy wobec Związku Radzieckiego.
W grudniu 1945 roku na Konferencji Moskiewskiej doszło do spotkania Ministrów Spraw Zagranicznych Stanów Zjednoczonych (James F. Byrnes), Związku Radzieckiego (Wiaczesław Mołotow) oraz Wielkiej Brytanii (Ernest Bevin). Podczas tej Konferencji poruszono kwestię Chin, Korei, przygotowywania traktatów kończących wojnę z sojusznikami Państw Osi (Traktaty Paryskie, 1947 rok), powołania międzynarodowych instytucji ds. Korei oraz Japonii (Far Eastern Commission oraz Allied Council for Japan), a także możliwości powołania instytucji w ramach ONZ ds. kontroli nad energią atomową.
W 1946 roku Amerykanin Bernard Baruch przedstawił przed delegatami ONZ tzw. Plan Barucha, który zakładał powołanie instytucji w ramach ONZ upoważniającą ją do kontrolowania wszelkich działań związanych z energią jądrową (potencjalnie zagrażając globalnemu bezpieczeństwu), a przede wszystkim przeprowadzania inspekcji na placówkach atomowych na całym świecie, by ewentualnie zażegnać niebezpieczeństwo. Związek Radziecki natychmiast zawetował ową propozycję, która by to utwierdziła panowanie w systemie międzynarodowym Stany Zjednoczone. Oppenheimer również zaatakował propozycję Barucha ponieważ według niego USA z góry zakładały sankcje na Związek Radziecki zamiast prowadzenia współpracy. 29 sierpnia 1949 roku nastąpiła eksplozja pierwszej radzieckiej bomby atomowej – Amerykanie niedowierzali. Ta informacja wzbudziła głębokie obawy przed agresją międzynarodowego komunizmu i strach przed wewnętrzną penetracją tej ideologii.
2 lutego 1946 roku amerykański dyplomata George Kennan wysłał najsłynniejszą depeszę w amerykańskiej historii dyplomacji – „Długi telegram”. Kennan słusznie zauważał, że polityka Związku Radzieckiego musi być ekspansywna. Wynika to z prawideł geopolityki wobec państwa typowo Heartlandowego jakim jest Związek Radziecki (obecnie Rosja).
Państwo Heartlandu rozwija się w sposób kołowy budując bufory (strefy wpływu) chroniąc swoje centra historyczno-kulturowe. Zawsze czuje się zagrożone więc pragnie posiąść więcej terenów w celu zabezpieczenia swoich interesów i tym samym jest postrzegane jest jako państwo agresywne. Kennan dostarczył elitom amerykańskim zewnętrznego śmiercionośnego wroga, który im odpowiadał. Zewnętrzne zagrożenie napędzało gospodarkę USA (oraz kompleks przemysłu militarnego), a także pozwalał na prowadzenie imperialnej polityki związując inne kraje (politycznie, militarnie i gospodarczo) ze Stanami Zjednoczonymi w celu prowadzenia antyimperialnej polityki. „Lęk” przed konkurencyjnym mocarstwem pozwoliły Amerykanom sprawowanie funkcji ochronnej świata i cywilizacji Zachodu przed ingerencją bloku pod przywództwem Związku Radzieckiego.
W 68. Raporcie Rady Bezpieczeństwa Narodowego USA stwierdzono zagrożenie przed Związkiem Radzieckim oraz sposobie jego funkcjonowania. Sowieci pragnęli początkowo ugruntować swoje wpływy w samym Związku Radzieckim, a następnie na terenach będących pod jego kontrolą (jest to analogiczny schemat rozwoju Stanów Zjednoczonych, konsolidacja władzy po wojnie secesyjnej, podporządkowywanie swoim interesom najbliższych regionów, następnie stworzenie Doktryny Monroe i oddziaływanie w niej jako regionalny hegemon, a następnie wyjście jako potęga gospodarcza z izolacjonizmu i podjęcie globalnej gry).
Amerykanie za wszelką cenę chcieli przeszkodzić każdemu państwu (również obecnie) w takim postępowaniu. Poprzez „Długi telegram” w 1947 roku powstała Doktryna Powstrzymywania (Containment) w celu powstrzymywania ekspansji komunizmu, jak ją opisuje Niall Ferguson – „USA znalazły doskonałą ideologię dla własnej, szczególnej odmiany imperium: imperializm antyimperializmu”.
Sam Truman powiedział, że „Jesteśmy (Stany Zjednoczone – przy. autor) gigantem świata ekonomii. Czy nam się podoba, czy nie, wzorzec przyszłych relacji zależy od nas. Świat przygląda się, aby zobaczyć, co zrobimy. Wybór należy do nas”.
Truman twierdził, że uratowanie świata przed totalitaryzmem mogło być dokonane tylko i wyłącznie gdy cały świat przyjmie system amerykański. Spowodowane to było tym, że może on przetrwać tylko wtedy gdy stanie się systemem światowym.
Posiadanie silnej bazy przemysłowo-rolnej podpartą zdolnościami militarnymi jest kluczem do sukcesu państwa jako gracza globalnego. Amerykanie niewątpliwie posiadali o wiele większe możliwości reagowania na zmieniające się otoczenie międzynarodowe i wywierania agresywnego nacisku na swoich przeciwników w sposób subtelny uderzając w sektory gospodarcze. Odrzucenie Bretton Woods przez Stalina spowodowało, że bogactwa Heartlandu Euroazji zostały zamknięte, a Związek Radziecki poprzez umiejętne strategie Stanów Zjednoczonych pozostawał zamknięty w Rimlandzie nie pozwalając uczestniczyć w wymianie międzynarodowego kapitału. Co do zasady, handel drogą morską jest tańszy niż drogą lądową, tak więc mocarstwa morskie szybciej się bogacą niż lądowe (land-lock).
Amerykanie podjęli jeszcze jedną próbę spenetrowania i kontrolowania zasobów Heartlandu. Planami tymi był Plan Marshalla (oddziaływanie ekonomiczne na odbudowę gospodarek Europy) – odrzucony przez państwa socjalistyczne (z wyjątkiem Jugosławii), Radio Wolna Europa (oddziaływanie kulturowe), stworzenie Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA) oraz pozostanie amerykańskich wojsk na terenie krajów Europy Zachodniej. W tym samym okresie (1947 rok) zostało stworzona Rada Bezpieczeństwa Narodowego (National Security Council).
Amerykanie stymulując wzrost gospodarczy w Japonii oraz Niemczech, w warunkach coraz bardziej liberalizującego się handlu (w 1947 roku wprowadzono Układ ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu), traktowania preferencyjnego amerykańskich sojuszników w wymiarze ekonomicznym (kredyty od BŚ i MFW), rozpoczęcie epoki dolaryzacji światowych gospodarek (przede wszystkim Niemiec i Japonii poprzez reformy walutowe – więcej o Niemczech tutaj), stworzyły nowe bardzo dynamiczne rynki dla amerykańskiego eksportu. Impulsem do wyjścia z powojennego kryzysu gospodarek krajów europejskich, a także ratunkiem dla powojennej gospodarki USA (ciężko było utrzymać pełne zatrudnienie, tak jak podczas wojny w Stanach Zjednoczonych) była Wojna Koreańska.
Związek Radziecki będąc w pozycji defensywnej postanowił po raz pierwszy kontratakować na terytorium „neutralnym”. Było to spowodowane przede wszystkim posiadaniem przez Związek Radziecki broni jądrowej oraz rozpoczętym prosperity w bloku Układu Warszawskiego. Gospodarka sowiecka nie była na tyle silna aby oddziaływać w sposób subtelny (ekonomicznie) i pozostał Związkowi Radzieckiemu jedyne skuteczne narzędzie, które jest postrzegane przez wszystkie kraje tak samo – siła militarna, czyli jawny agresor.
NAJWAŻNIEJSZE TEATRY OPERACYJNE PODCZAS ZIMNEJ WOJNY W EUROPIE
W 1943 roku amerykańscy stratedzy z Kolegium Połączonych Szefów Sztabów przygotowało listę powojennych baz, które miały zostać wydzierżawione przez Stany Zjednoczone bądź pozostawać pod międzynarodową kontrolą.
Na Atlantyku nowa linia obrony miała przebiegać przez tzw. GIUK, czyli Grenlandię Islandię, Wielką Brytanię (UK), Maderę i zachodnie wybrzeże Afryki. Podczas Zimnej Wojny był to najważniejszy punkt na świecie. Kto kontrolował ten szlak komunikacyjny ten decydował o losach Europy (tak było podczas I i II Wojnach Światowych i dzięki temu mocarstwa morskie wygrały obie wojny). Z tego powodu podczas Zimnej Wojny Amerykanie wkładali ogromny wysiłek aby utrzymać ten szlak i nie pozwolić Związkowi Radzieckiemu na przecięcie linii komunikacyjnych na północnym Atlantyku wykorzystując all-out sea battle concept. Następnie podczas Zimnej Wojny w Norwegii były dyslokowane wojska sojusznicze, aby powstrzymywać Sowietów i skutecznie realizować ową strategię.
Na Pacyfiku linia obrony strefy wpływ USA przebiegała od Alaski, Filipiny, Fiżdżi, Samoa oraz Wyspy Galapagos. Mikronezja była pod powiernictwem amerykańskim.
Takie założenia mieli amerykańscy stratedzy przed Zimną Wojną i rywalizacją ze Związkiem Radzieckim.
Podczas Zimnej Wojny Amerykanie rozwinęli jeszcze dwa teatry operacyjne, które były kluczowe w rywalizacji NATO-Układ Warszawski.
Następnym obszarem kluczowym są Cieśniny Duńskie, ze względu aby blokować flotę sowiecką aby nie przecinać NATOwskich linii komunikacyjnych oraz dokonywania projekcji sił na Morze Północne.
Kolejnym ważnym obszarem były Cieśniny Tureckie (na kontrolę których zabiegał Churchill w 1943 roku, a następnie były tarcia amerykańsko-sowieckie za kadencji Trumana od 1945 roku). Dlatego Turcja była włączona w system NATO, aby trzymać Sowietów w strefie lądowej i uniemożliwić im korzystania z morskich szlaków komunikacyjnych z Bliskim Wschodem oraz Indiami (poprzez wykorzystanie Kanału Sueskiego).
Głównym obszarem konfrontacji był Front Centralny, przebiegającym przez granicę Żelaznej Kurtyny (Morze Północne, granica RFN-NRD, Czechosłowacja). Odcinek ten był niewielki (krótki) jednak charakteryzował się ogromnym nasyceniem wojsk, a priorytetowym celem działań bojowych było zniszczenie zaplecza przeciwnika (dyslokacji jego systemów rakietowych, broni atomowej), zanim zostaną wprowadzone do działań bojowych przez przeciwnika.
Historyczny ambasador
Wspieraj blog na:
